Çek İptali Davası

Çek, ticari hayatta sıkça kullanılan önemli bir ödeme aracı olup aynı zamanda Türk Ticaret Kanunu anlamında kıymetli evraktır. Çeşitli nedenlerle bazen çekin iptal edilmesi gerekebilir. Çek iptali, çekin ödeme emrinin çeşitli sebeplerle ortadan kaldırılması işlemidir. Bu durum, çekin karşılıksız çıkması, kaybolması, çalınması veya üzerinde tahrifat yapılması gibi durumlarda ortaya çıkabilir. Çek iptali, hem çek düzenleyen hem de çek hamili için önemli sonuçlar doğuran bir süreçtir. Bu blog yazısında, çek iptalinin ne olduğunu, nasıl yapıldığını, hangi durumlarda başvurulabileceğini ve hukuki sonuçlarını detaylı bir şekilde ele alacağız.

Çek Nedir?

Çek, ticari hayatta en çok kullanılan kambiyo senetlerinden biridir ve adeta para yerine geçen güvenilir bir ödeme aracıdır. Kayıtsız ve şartsız bir bedelin ödenmesi için havaleyi içeren, belirli şekil şartlarını taşıyan ve Türk Ticaret Kanunu’nda belirtilen hükümlere göre düzenlenen çek, poliçe ve bonodan daha güvenli bir senet olarak kabul edilir. Bir bankaya hitaben yazılmış olan çek, ödeme aracı olması sebebiyle vade içermez ve görüldüğünde ödenir. Çek işlemi üç taraf arasında gerçekleşir: çeki düzenleyen keşideci, ödemenin yapılacağı lehtar ve çekin üzerine yazıldığı muhatap banka. Bir işletme tarafından alıcı taraf adına gerçekleştirilen çek, ilgili tarihte bankaya verildiği an ödenir, ancak piyasada vadeli olarak da sıkça kullanılır. Keşideci, çek tarihi geldiğinde bankaya çeki ödemesi için emir verir. Türk Ticaret Kanunu ile korunan çek, güvenliği yasal hükümlerle garanti altına alınmış kıymetli bir evrak olup, ticari hayatta önemini korumaktadır. Çek düzenlerken dikkat edilmesi gereken hususlar ve yasal gereklilikler, çekin güvenli bir şekilde kullanılmasını sağlar. Bu nedenle çek, hem keşideci hem de lehtar için güvenli bir ödeme yöntemi sunar ve ticari işlemlerde sıkça tercih edilir.

Çek Nasıl Zıyaa Uğrar?

Çek İptal Davasına konu edilebilmesi için çekin zayi olması gerekmektedir. Çekin zayi olması ya da diğer bir deyişle çekin zıyaa uğraması pek farklı suretlerde olabilmektedir. Esas itibariyle çekin muhataba ibraz edilememesi olarak ifade edilebilir. Bu haller de, çekin çalınması, yanması, kaybolması, yırtılması, ıslanması vb. durumlar olarak ifade edilebilir. Çekin tamamen kaybolmasına veya ulaşılamaz olmasına gerek yoktur. Nihai olarak zayi olma hallerini iki başlık altında toplayabiliriz. İlki çekin zilyetliğinin kaybedilmesi ikincisi ise çekin zarar görmüş olmasıdır. Bu iki durum her ne şekilde gerçekleşirse gerçekleşsin zayi hali gündeme gelecektir.

Çek İptal Davası Nedir?

Çek iptal davası, herhangi bir sebeple zayi olmuş çekin muhatapa ibraz edildiğinde ödenmesinin sağlanmamasını amaç edinen çekin ödeme kabiliyetini iptal eden dava türü olup Türk Ticaret Kanunu'nda (TTK) düzenlenen ve kaybolan veya çalınan çeklerin kötü niyetli kişiler tarafından kullanılmasını engelleyerek çek sahiplerinin haklarını koruyan önemli bir hukuki mekanizmadır. Çekin zayi olması durumunda, meşru hamil (çek sahibi veya ciro yoluyla çeki devralan kişi) TTK madde 651'e dayanarak çekin iptalini talep edebilir. Ancak çek iptali davasının açılabilmesi için bazı koşulların yerine getirilmesi gerekmektedir. Öncelikle, çekin gerçekten kaybolmuş veya çalınmış olması ve çek üzerindeki hakkın hala devam ediyor olması şarttır. Ayrıca, çek iptali davasını açan kişinin, çekin kaybolduğu anda veya zayi olduğu anlaşıldığında çek üzerinde hak sahibi olması ve çekin zilyetliğinin yeniden kazanılmasının mümkün olmaması gerekmektedir.

Çek iptali davası süreci, TTK madde 757 ila 765 arasında belirtilen usule uygun olarak ilerler. Mahkeme, çekin iptaline karar vermeden önce çekin ibrazı halinde ödenmemesi için muhatap bankaya ihtiyati tedbir kararı gönderir. Bu sayede, çek kötü niyetli kişilerin eline geçse bile tahsil edilemez. Eğer çekin kim tarafından elde bulundurulduğu biliniyorsa, mahkeme çeki elinde bulunduran kişiye karşı iade davası açılması için çek sahibine süre verir. Belirlenen süre içinde çek ibraz edilmezse, mahkeme ilan yoluyla çeki ele geçireni mahkemeye getirmeye davet eder. İlana rağmen çek getirilmezse, mahkeme çekin iptaline karar verir ve çek üzerindeki ödeme yasağını kaldırır. Bu süreç, çekin kötü niyetli kişiler tarafından kullanılmasını engelleyerek çek sahibinin haklarını korur ve ticari hayatta güven ortamının sağlanmasına katkıda bulunur.

Ödeme Yasağı

Ödeme yasağı esas itibariyle mahkeme tarafından verilmiş ihtiyati tedbir niteliğinde bir karardır. Yargılama sürecinde çekin çalınması veya kaybolması hallerinde başkası tarafınıdan elde edilerek muhatap bankaya ibraz edilmesi hallerinde yapılacak ödemenin engellenmesi amacıyla konulan bir tedbirdir. Ödeme yasağı iptal davası ile birlikte açılabilceği gibi haricen tedbir talebi olarak da iptal davasında yetkili ve görevli olan mahkemeden talep edilebilecektir. Ancak bu durumda ödeme yasağı kararı verilmesi halinde dava öncesi ihtiyati tedbir niteliğinde bir talep olduğu için tedbire karar verilmesinden sonra çek iptal davası veya çekin kimde olduğu biliniyorsa çek iade davası açılmalıdır.

Mahkemece ödeme yasağına karar verilmesi halinde artık ilgili çek bankaya ibraz edilse de bu karar kaldırılmadıkça banka tarafından ödeme yapılmayacaktır.

Ödeme yasağı yine iptal davasında olduğu gibi meşru hamil tarafından talep edilebilecektir.

Görevli ve Yetkili Mahkeme

Çek iptal davasında görevli mahkemeye asliye ticaret mahkemesidir. Yetkili mahkeme ise çekin ödeme yeri veya çeki elinde bulunduran hamilin yerleşim yeridir. Davanın yetkili ve görevli mahkemede açılması önem arz etmektedir. Zira görevsizlik ve yetkisizlik kararları süreçler ayrıca uzama ihtimali bulunmaktadır.

Çek İptali Dava Dilekçesi

Çek iptali davası, kaybolan veya çalınan çeklerin yol açabileceği maddi zararları önlemek için açılacak bir dava türüdür. Ancak bu sürecin karmaşıklığı, davayı tek başınıza yürütmeyi zorlaştırabilir. Bu noktada, alanında uzman bir avukatın size özel hukuki danışmanlığı, davanızın akıbeti hususunda ve talep ettiğiniz netice bakımından önem taşımaktadır. Çek iptaline ilişkin davaların avukatla takibi önemli olup bu süreçte taslak dilekçelerden kaçınmak gereklidir. Zira her somut olay özelinde talep edilecek netice, dilekçe içeriği, sunulacak gerekçeler değişmektedir.

Her çek iptali davası kendine özgü detaylar içerir. Çekin kaybolma şekli, çekin üzerindeki hak sahipleri, çekin miktarı gibi unsurlar, davanın seyrini etkileyebilir. Bu alanda tecrübe kazanmış bir avukat ile süreç daha çok amaca yönelik ilerleeyeceğinden daha kısa sürede netice elde edilebilir. Böylece, dava dilekçeniz, somut duruma özel argümanlar ve delillerle gerekçelendirilir.

İnternet üzerinde bulunan taslak dilekçeler, her davanın kendine özgü olduğunu göz ardı eder. Bu tür genel geçer dilekçeler, somut olayın özelliklerini yansıtmadığı için davanın reddi sonuçlarını doğurabilmektedir. Oysa, uzman bir avukat tarafından hazırlanan dava dilekçesi, somut durumunuza özel olarak hazırlanır ve davanızın kazanma şansını artırır. Unutmayın, çek iptali davasında doğru adımları atmak, maddi kayıplarınızı önlemek ve haklarınızı korumak için hayati önem taşır.

Avukat Önemi

Çek iptali davası, hukuki bilgi ve deneyim gerektiren karmaşık bir süreçtir. Bu süreçte, alanında uzman bir avukatın rehberliği, hak kaybını önleme ve davanın lehinize sonuçlanma olasılığını artırma açısından kritik önem taşır. Avukatınız, Türk Ticaret Kanunu'nun ilgili maddelerine hakim olarak süreci doğru yönetecek, gerekli belgeleri eksiksiz hazırlayacak ve mahkeme nezdinde sizi en iyi şekilde temsil edecektir. Ayrıca, avukatınızın hukuki bilgi birikimi sayesinde, çekin iptali için gerekli şartların sağlanması ve davanın başarılı bir şekilde sonuçlandırılması daha olası hale gelir. Unutmayın, çek iptali davasında zamanında ve doğru adımlar atmak, maddi kayıplarınızı minimize etmek ve hukuki haklarınızı korumak için büyük önem taşır. Bu nedenle, çek iptali davasıyla karşı karşıya kaldığınızda, deneyimli bir avukatla çalışmak, sürecin doğru yönetilmesi ve haklarınızın korunması adına en doğru karar olacaktır.

Yargıtay Kararları

Çek İptali Davası Yalnızca Yetkili Hamil Tarafından Açılabilir.

Yarg. 11.HD. , 25.02.2014 , E: 2013/15862 ,K: 2014/3480.

“Davacı, Garanti Bankası Merter Şubesi'ne ait olan 80349054 numaralı 2 adet çekin kaybolması veya çalınması nedeniyle hamiline yazılı çeklerin hırsız tarafından bankadaki hesabından tahsil edilmesinin mümkün olduğunu ileri sürerek, çekin zayii nedeniyle iptaline karar verilmesini talep ve dava etmiştir. Mahkemece, iddia ve dosya kapsamına göre, H.M.K.'nın 114/e. maddesinde "davacının dava takip yetkisine sahip olması" dava şartı olarak ön görüldüğü, dava takip yetkisinin H.M.K.'nın 53/1 inci maddesinde "talep sonucu hakkında hüküm alabilme yetkisi" olarak tanımlandığı, 6102 sayılı T.T.K. 757 vd. maddelerine göre çek iptali davasını ancak hamilin çabileceği (…)”

Çek İptali Davası Keşideci Tarafından Açılamaz.

Yarg. 11.HD. , 25.02.2014 , E: 2013/15862 , K: 2014/3480.

“Mahkemece, tüm dosya kapsamına göre, davacının iptalini istediği çekin keşidecisi olduğu, T.T.K.'nın 651 inci maddesine göre çek iptali davasınıçek hamilinin açabileceği, keşidecinin çek iptali davasını açma hakkı bulunmadığı, H.M.K.'nın 114/h maddesi uyarınca dava açmakta hukuki yararı olmadığı gerekçesiyle, davanın usulden reddine karar verilmiştir. Dava dosyası içerisindeki bilgi ve belgelere, delillerin tartışılıp, değerlendirilmesinde usul ve yasaya aykırı bir yön bulunmamasına, keşidecinin 6102 sayılı T.T.K.'nın 651 inci maddesi uyarınca zayi nedeniyle çek iptali talep etme hakkının olmamasına göre, davacı vekilinin tüm temyiz itirazlarının reddi gerekmiştir.”

Sık Sorulan Sorular

Boş çekler iptal edilebilir mi?

Hayır, boş çekller kambiyo senedi vasfını haiz değildir. Bu sebeple iptal davasına konu edilemez. Ancak çalınma durumu söz konusu ise savcılık nezdinde suç duyurusunda bulunabilirsiniz.

Keşideci çek iptali davası açabilir mi

Çek iptal davası yalnızca meşru hamil tarafından ikame edilebilmektedir. Keşideci tarafından dava açılması halinde dava reddedilecektir.

Çek iptali davasını kim açar?

Çek iptal davasını yalnız meşru hamil açabilecektir.

Çek iptali davası nerede açılır?

Çek iptal davası, ödemeyi yerindeki veya meşru hamilin yerleşim yerindeki asliye ticaret mahkemesinde açılacaktır. Eğer bu yerde asliye ticaret mahkemesi yoksa asliye hukuk mahkemesinde dava ikame edilebilecektir.

Lehtar çek iptali davası açabilir mi?

Evet açabilecektir. Ancak lehtar meşru hamil ise iptal davasını açabilecektir.

Ciranta çek iptali davası açabilir mi?

Evet açabilecektir. Ancak lehtar meşru hamil ise iptal davasını açabilecektir.

Çek iptali davasında çekin bulunması halinde ne olur?

Dava açıldıktan sonra çekin bulunması yahut elinde bulunduran kişi tarafından mahkemeye getirilmesi halinde getiren kişi eğer meşru hamil yani davacı değilse bu durumda mahkeme davacıya iade davası açması için süre verecektir. Bu süre içerisinde dava ikame edilmemesi halinde çek çeki mahkemeye getirene iade edilecektir.

Çek iptal edilebilir mi?

Evet, çekin zayi olması hallerinde dava yoluyla iptali mümkündür.

Çek iptali hangi mahkemeden istenir?

Çek iptal davası, çekin ödemeyi yerindeki veya meşru hamilin yerleşim yerindeki asliye ticaret mahkemesinden talep edilebilecektir.

Çek iptalinde ilan süresi ne kadardır?

Çeklerin zamanaşımı süresinin bitimi ibraz süresinin bitiminden itibaren başlamak üzere üç yıldır. Mahkemenin verdiği ilandaki getirme süresi de bu kapsamdan ibraz süresinin bitmesinden itibaren en fazla üç yıl olabilecektir. Kanunen mahkemece belirlenecek farklı zamanlarda üç kez ilan edilmelidir.

Çek İptali ilan masrafı ne kadar?

Çek iptali ilan masrafı, çekin iptali için yapılan ilanın ücretine bağlıdır. İlan ücreti, çekin kaybolması veya zayi olması nedeniyle çek iptali davası açan kişi tarafından ödenir. İlan ücreti, çekin miktarına, ilanın yayımlanacağı yerlere, ilan metninin uzunluğuna ve diğer faktörlere göre değişebilir. Bu ücret, genellikle bir defa alınır ve ilan üç defa yayımlanır.

Çek iptali ilan sorgulama nasıl yapılır?

Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi Müdürlüğü’nün internet sayfası olan www.ticaretsicil.gov.tr adresinde yer alan “Ücretsiz Gazete Sorgu” bölümüne (http://www.ticaretsicil.gov.tr/giris.php) giriş yaparak ilanın Gazetede yayımlanıp yayımlanmadığı öğrenilebilmektedir. Ayrıca fiziken Ticaret Odası ile görüşmek suretiyle de bu bilgiye erişilenilmektedir.

Çek iptali davasında avukat zorunlu mudur?

Hayır, çek iptali davasında avukat zorunlu değildir. Ancak süreçlerin sıhhatli yürüyebilmesi ve hak kaybına uğramamak için da avukat ile takip elzemdir.

Çek iptali davasında şahit gerekir mi?

Çekin rıza dışı elden çıktığı iddiası tanık dâhil olmak üzere her türlü kanıtla ispatlanabilecektir.

Çek iptali davası nasıl sonuçlanır?

Çek iptali davası somut olay özellikleri gözetilerek açılmış ise davanın kabulüyle ilgili çekin iptali yönünde hüküm alınabilecektir. Ancak tam tersi halde çekin iptali söz konusu olmayacaktır.

Çek iptali davasından sonra ne olur?

Çek iptali davasınının kabulüne karar verilmesi halinde çek iptal edilecektir.

Çek iptali davasında temyiz yolu var mıdır?

İstinaf mahkemesinin itiraz üzerine yaptığı inceleme ile vereceği karara ilişkin olarak ise taraflar, uyuşmazlık miktarı Hukuk Muhakemesi Kanunu m.362’de belirlenen tutarı aşıyor ise istinaf kararının kendilerine tebliğinden itibaren 2 hafta içerisinde temyiz yoluna başvurulabilir. Ancak bu sınır altında kalan istinaf kararlarına karşı temyiz yoluna başvurulamaz.